Bakır Nedir?

BAKIR BİSGLİSİNAT ŞELAT

Yeterli ve dengeli bir beslenme programının vazgeçilmez bileşenlerinden biri olan bakır, vücut tarafından sentezlenmediği için besinlerle ya da bakır takviyesi şeklinde vücuda alınması gereken önemli bir (trace mineral) mineraldir.

Bakır faydaları ile enerji üretiminden normal beyin gelişimine kadar pek çok vücut fonksiyonuna etki edebilir.

Bakır Nedir?

Vücudun yaşamsal fonksiyonlarını yerine getirebilmesi için elzem bir mineral olan bakırın ne işe yaradığını anlamak için öncelikle “Bakır nedir?” sorusu yanıtlanmalıdır.

Bakır; toprakta, suda ve kayalarda doğal olarak oluşan bir metaldir. Bakır, bakır içeren topraklarda yetişen sebzelerin, bu sebzeleri tüketen canlıların ya da bakır içeren suların tüketilmesi ile vücuda alınabilir. Besinlerle vücuda alınan bakır, ince bağırsaklarda emilir, kemik ve kas dokularında depolanır.

Yetişkin bir bireyde kilogram başına 1,4-2.1 miligram bakır bulunur. Toplam ağırlığınınıza göre vücunuzda bulunan bakır miktarını hesaplayabilirsiniz.

Bakır ince bağırsakta emilir ve albümine bağlanarak kan dolaşımına katılıp karaciğere taşınır. Karaciğerde işlenen bakır tekrar kan dolaşımına katılarak vücudun gereksinim duyduğu dokulara verilir. Tüm vücut dokularında bulunan ve antioksidan bir enzim olan süperoksit dismutazın ana bileşenidir.

Vücudun günlük bakır gereksinimi yaşa ve özel durumlara göre farklılık gösterir:

Bakır Ne İşe Yarar?

Bakır, tüm vücut dokularında bulunan hayati bir bileşendir. Kırmızı kan hücrelerinin sentezlenmesine, sinir hücrelerinin ve bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını yerine getirmesine yardımcı olur. Vücudun besinlerden enerji elde etmesinde, kollajen, bağ dokusu ve beyindeki sinir iletilerini düzenleyen maddelerin sentezinde önemli rol oynayan enzimlerin yapısına katılır. Normal beyin fonksiyonlarının düzenlenmesi ve demirin parçalanması ile emilimini destekler.

Genel vücut sağlığı üzerinde bakır faydaları şunlardır:

Demir ile birlikte kanda oksijenin taşınmasını sağlayan kırmızı kan hücrelerinin sentezlenmesine yardımcı olur.

Kalp damar sağlığının korunmasını destekleyebilir. Kan basıncının düzenlenmesi ve yüksek kolesterol düzeylerinin aşağı çekilmesine katkıda bulunabilir.

Beyin ile diğer vücut bölgeleri arasında sinir iletiminin düzenlenmesine yardımcı olabilir.

Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonlarını destekleyebilir.

Kemik sağlığının korunmasına yardımcı olarak osteoporoza yakalanma riskini azaltabilir.

Antioksidan özelliklere sahip olan bakır, cilt dokusunun ana bileşenleri kolajen ve elastin sentezine yardımcı olabilir. Cilt sağlığının korunmasına ve hasar gören bağ dokusunun onarılmasına katkıda bulunabilir.

Hücrelere zarar veren serbest radikallerin vücuttan uzaklaştırılmasına yardımcı olarak kanser ve enfeksiyonlara yakalanma riskini azaltabilir.

Bakır Bulunan Besinler Nelerdir?

Karaciğer

A vitamini, folat, riboflavin, B12 vitamin, demir ve kolin gibi besin bileşenleri açısından zengin olan karaciğer, yüksek protein içeriği sayesinde oldukça besleyicidir. Aynı zamanda eşsiz bir bakır kaynağı olan karaciğerin bir porsiyonu yani yaklaşık 70 gramı 10,3 miligram bakır içerir.(4) Karaciğer, vücut fonksiyonları açısından önemli bir mineral olan molibden açısından da zengin bir besindir. 5

Kabuklu Deniz Ürünleri

İstiridye, ıstakoz gibi kabuklu deniz ürünleri bakır bulunan besinler arasındadır. Düşük yağ oranları ve yüksek protein içerikleri ile dikkat çeken ıstakoz selenyum ve B12 açısından zengindir. 1 porsiyon yaklaşık 85 gram ıstakoz 12 miligram, 100 gram istiridye ise 7.6 miligram bakır içerir. (4) Istakoz ve istiridye aynı zamanda iyot açısından da zengindir.6

Yeşil Yapraklı Sebzeler

Ispanak, pazı, lahana gibi yeşil yapraklı sebzeler K vitamini, kalsiyum, fosfor, magnezyum gibi besin bileşenlerinin yanı sıra lif açısından zengin besinlerdir. Bakır olan yiyecekler arasında yer alan pişmiş bir kase ıspanak, pazı ya da lahana ortalama 3.3 gram bakır içeriğine sahiptir. 4

Kabuklu Kuruyemiş ve Yağlı tohumlar

Susam, ceviz, fındık, badem, kaju gibi kabuklu kuruyemişler ve yağlı tohumlar yüksek oranda bakır içerir. 1 fincan yani yaklaşık 28-30 gram badem 3.5 miligram, kaju ise 7 miligram bakır içeriğine sahiptir. Ayrıca 1 yemek kaşığı, yaklaşık 10 gram susamda 4.5 miligram bakır bulunur.

Bitter Çikolata

Antioksidan bileşikler açısından zengin bir besin olan bitter çikolata, demir ve manganez içeriğinin yanı sıra yüksek oranda bakır içerir. 100 gram, %70-85 kakao içeriğine sahip bitter çikolatada ortalama 10-12 miligram bakır bulunur.

Bakır Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Genel olarak bakır emiliminde yaşanan genetik bozukluklar ya da Crohn ve çölyak gibi emilim bozuklukları olan kişilerde gözlenir. Menkes hastalığı adı verilen genetik bir hastalıkta da bağırsaklardan bakır emilimi engellenir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açan bakır eksikliği yaşanabilir. Bakır eksikliğine neden olan bir diğer durum da yüksek dozda çinko alımıdır.1

Bakır eksikliği belirtileri şunlardır:

Anemi, kolesterol yüksekliği,
Kemiklerde güçsüzlük ve osteoporoz,
Enfeksiyon riskinde artış,
Ciltte pigment kaybı.

Bu metin; tüketicileri konu özelinde tarafsız ve kanıtları ile bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça